ALDANMAK-ALDATILMAK
Yusuf ALPTÜRK
“Aldatan bizden değildir.” // Hz. Muhammed (s.a.v)
Bazan kin nefret kör öder insanın gözünü.
Göremez hiçbir şeyi, ne doğruyu ne eğriyi.
Bazan sevgi ve hüsn-üzan kör eder gözünü,
Göremez onca yanlışı, kusuru, sû-i niyeti.
İnsan aldanma girdabında kaybolur. Aldatmak da yanlıştır, aldanmak da. Sadece aldatmamak değil, aldanmamak da bir hünerdir. Bu sebeple genel düstur: “Hüsn-ü zan esas, kayd-ı ihtiyat elzem.” Bu düstur hem birey, hem topluluk, hem de toplum için temel ilke olmalı, çünkü yanılma ve aldatılmaların kapısını kapatır. Masalı, nisalı, kasalı (akçeli) işler dâhil, emanet edilen her ne varsa, mutlaka denetime tâbi olmalı. İster dinî, isterse ictimaî hiçbir grup “Bu vatanseverdir, milliyetçidir, solcudur, Atatürkçüdür, dindardır, tarikattandır, cemaattendir..” deyip hiçkimseye toptan yetki vermemelidir, muhakkak denetim mekanizmaları kurulmalı ve işlerlik kazanmalıdır. “Bu çok güvenilir bir gönüldaşımızdır. Vatanı, bayrağı, lideri, şeyhi, hocası için herşeyini verir; onları çok sever, şöyle över, böyle mükemmel yetişmiştir…” gibi ifadelerle kontrolsüz güç verilmesi, aldatılmaya yönelik duygusallıklar ve açık vermelerdir.
Hz. Peygamber’e nisbet edilen bir rivayette: “Kişinin namazı sizi aldatmasın, onun para ile olan ilişkisine bakın.” deniyor. Hz. Ömer’in de böyle bu minvalde sözü var. Nitekim Hz. Ömer dönemine ait bir olay nakledilir:
Kumandanlarından biri bir zafer dönüşü Halife Hz. Ömer’in huzuruna çıktı. Yanında kısa boylu, tıknaz biri bulunuyordu. Hz. Ömer “Bu kim?” diye sordu. Kumandan başladı anlatmaya “Efendim bu benim sağ kolumdur. Hangi görevi verdiysem başarı ile tamamladı. En gizli haberleri yerine ulaştırdı. Bazen bir orduya bedel hizmet gördü. Zaferleri mi onun sayesinde kazandım diyebilirim.”
Hz. Ömer bu sözleri derin bir sükut ile karşıladı. Aradan zaman geçti, aynı kumandan halifenin huzuruna yeniden çıktı. Ama mağlup bir kumandan olarak
Halife sordu: – Hani sağ kolun nerede?
– Sormayın ya Ömer, ihanet etti, düşman tarafına geçti.
Hz. Ömer dedi ki: “Allah’tan başka hiç kimseye dayanmamak gerektiğini geçen sefer söyleyecektim vazgeçtim. Bir musibet bin nasihatten yeğdir diye düşündüm.”
Evet, hayatında hiçbir insanı bir kere bile olsun aldatmamış olan Muhammedü’l-Emîn (s.a.v) şöyle buyurmuştur: “Mü’min bir delikten iki defa sokulmaz, ısırılmaz.” Isırılıyorsa, iman basireti zayıftır, müminlik sıkıntı var demektir; yani aklını/emaneti ihmal etmiş, tedbirsiz davranmış demektir.
Zafer Kazancı’nın hikmetli dizeleriyle hüsn-ü hâtime edelim:
Su’dan ibarettir karpuzun özü
Kabuğunun sertliğine aldanma
Vaziyete göre post giyer kuzu
Münafığın kurtluğuna aldanma